Drieduizend plaatjes
De plaatjesalbums van Verkade waren hun tijd ver vooruit. In 1898 kocht Ericus Verkade drieduizend plaatjes in Duitsland. De plaatjes van onder meer vogels, bloemen en sprookjesfiguren werden er verpakt bij repen chocolade. Vijf jaar later deed Ericus hetzelfde; rollen beschuit en pakken koekjes kregen zo’n kleurrijk plaatje om de verkoop te stimuleren. Hij liet de achterzijde bedrukken met het Verkade-logo en de prijs van diverse producten, als een soort merchandising Avant la Lettre. “Het was zo’n succes dat klanten vroegen naar albums om de plaatjes in te plakken”, weet liefhebber en verzamelaar Anton Siedsma.“Speciaal voor die albums ging de mooie schoondochter van Ericus in klederdracht op de foto. In haar ene hand droeg ze een rol beschuit, in de andere een pak biscuits. De foto sierde het eerste Plaatjealbum in 1903.”
Plaatjes plakken
Antons moeder verzamelde Verkade plaatjes in de jaren voor en net na de oorlog. Samen met haar zoon plakte ze de plaatjes in bijbehorende albums: het begin van Antons passie voor Verkade albums. “Als Friese boerenzoon groeide ik op in een dorp waar geen kleuterschool was. Mijn moeder nam de rol van kleuterjuf op zich. ’s Avonds na het eten kwamen de albums en plaatjes op tafel. ‘Kijk Anton, dit is een koe en dat is een paard’, vertelde ze dan bijvoorbeeld bij het album De Boerderij. De plaatjes mocht ik vervolgens met een rood kwastje insmeren met glutonlijm. Als ik de geur nu ruik, zit ik direct weer aan die keukentafel.”
Het Verkadealbum
Na drie Plaatjesalbums verscheen in 1906 het eerste originele Verkade-album, getiteld Lente. Voor de teksten trok Verkade een schrijver aan met als specialisatie de natuur. “Dat kon er maar één zijn in die tijd”, vertelt Anton. “Jac. P. Thijsse, onderwijzer en grondlegger van Natuurmonumenten.” Het was het begin van een lange samenwerking. In totaal schreef Thijsse 20 van de ruim 30 Verkade-albums. De 144 plaatjes die een album telde, werden geaquarelleerd door bekende kunstenaars als Jan Voerman jr. en Edzard Koning. “Het is bekend dat Thijsse zijn verhalen schreef langs bijvoorbeeld de oevers van rivieren. Ook de illustratoren zaten dan te schetsen aan de waterkant.” In totaal verkocht Verkade ruim twee miljoen albums en kwamen driehonderd miljoen plaatjes in omloop.
Grootmoeders goed
Anton Siedsma heeft zijn verzameling compleet. Als ‘ambassadeur van Verkade albums’ helpt hij nu medeverzamelaars aan ontbrekende plaatjes en complete albums. “Ik doe nu eigenlijk het werk van de meisjes van Verkade. Zij zorgden ervoor dat verzamelaars hun gewenste plaatjes kregen. Het verschil is dat zij met honderd meisjes waren; ik heb alleen mijn eigen meisje dat me helpt”, zegt Anton lachend. Anton wordt er gelukkig van als hij mensen blij kan maken met een plaatje. “Maar het gaat me niet om de verkoop. Ik zie het als een missie om grootmoedersgoed niet verloren te laten gaan, maar te bewaren voor de komende generaties.”
Ambassadeur van Verkade-albums
Anton Siedsma, ambassadeur van Verkade-albums, neemt regelmatig deel aan (verzamel)beurzen. Hier biedt hij (dubbele) plaatjes, albums en andere nostalgische spullen aan, waaronder oude schoolplaten. De eerstvolgende beurs is de VerzamelaarsJaarbeurs in Utrecht op 9 en 10 april. Kijk voor meer informatie en data van evenementen op de website van Anton, https://verkade.webnode.nl
Meer Verkade
In het Verkade-Paviljoen van het Zaans Museum op de Zaanse Schans vind je ook de mooie plaatjesalbums terug. Iedere vier maanden kun je bovendien de originele aquarellen van één van de albums bewonderen. www.verkadepaviljoen.nl
Het boek ‘Natuurlijk Verkade’ van Marga Coesel vertelt het verhaal van de albums. Alleen nog tweedehands te koop, onder meer bij Anton Siedsma.
Tip van Anton
Koop een Verkade-album liever niet ongezien via internet. Er worden nogal eens dubbele plaatjes ingeplakt om lege plekken op te vullen. De waarde van de albums loopt enorm uiteen; van een paar euro tot aan honderden euro’s voor een zeldzaam exemplaar als het allereerste Plaatjesalbum uit 1903.