Verkadealbums op Heamiel Jaarmarkt

                             foto Frans Andringa                 in Fries Dagblad vrijdag 27 juni 2008 pag 11
 

Anton Siedsma uit Hoofddorp bij zijn kraam op de Heamiel Jaarmarkt in Bolsward, gisteren. Siedsma verzamelt de vermaarde Plaatjesalbums, waarmee koekjesfabrikant Verkade in de vorige eeuw een ware verzamelrage ontketende. Siedsma trekt met zijn kraam van jaarmarkt naar ruilbeurs, waar belangstellenden plaatjes kunnen ruilen en Siedsma's albums met schoolplaten kunnen bekijken.

============================================

De herkenning van Verkade's Plaatjesalbums

door Willem Altena in de Leeuwarder Courant pag 14 van vrijdag 27 juni 2008

Een tekening, een foto. Ze zeggen vaak meer dan duizend woorden. Dat roepen reclamemakers niet alleen nu, dat deden ze een eeuw geleden ook al, zo leert een visite aan de kraam van plaatjesalbumman Anton Siedsma. Hoewel sinds zijn twintigste Fries om útens, spreekt de 63-jarigeHoofddorper zijn talen -het Fries van heitskant, het Stellingwerfs van moekeskaant - nog vloeiend.

BOLSWARD - Oudere bezoekers van de drukbeklante Heamiel Jaarmarkt halen hun leesbrilletje tevoorschijn en mompelen bij nadere bestudering iets onverstaanbaars. Of geven van die korte herkenningsknikjes. Jongeren hebben de neiging hoofdschud-dend door te lopen. Als oud-onderwijzer Siedsma dat ziet, roept hij ze terug en onthult aan hun alsnog de wonderen van 'Het Plaatje'.

Hij kan heel wat laten zien. Talloze albums heeft hij uitgestald. Oude schoolplaten, niet zelden van good old Jetses, hangen aan de standwandjes. Alles is te koop. Maar het publiek kan er ook eigen albums ruilen, verkopen of laten taxeren. Daarvan wordt druk gebruik gemaakt. Wie denkt rijk te worden, verrekent zich.

,,Ik tocht dat it noch hiel wat wurdich wie, mar dat falt ôf", reageert een klant, een naïeve dertiger. Hij heeft Siedsma net een vooroorlogs Verkadealbum uit eigen doos laten beoordelen. ,,Fiif euro, dan is it wol betelle", becijfert de kenner/verzamelaar.

Tot in de veertiger jaren verschenen er in een totale oplaag van meer dan twee miljoen stuks wel dertig Verkadealbums. ,,Der binne in protte fan yn it jiskefet bedarre, mar der is ek in fracht oan boekjes troch minsken bewarre bleaun. Wêr't in soad fan binne, bliuwt de priis no ien kear leech", zegt Siedsma.

Heel wat meer waard zijn de eerste drie oudste albums van Verkade, uitgegeven vóór 1920, met ingestoken plaatjes. Het meest gewilde is dat met de titel 'Friesland' uit 1918, waarvan er slechts 20.000 zijn gedrukt. Een net exemplaar zonder omkrulbladen levert al gauw EUR 50 op. Vandaag komen zulke bijzondere albums niet langs.

Koekfabrikant Verkade uit Zaandam komt de eer toe het plaatjesalbum te hebben uitgevonden. Want zo mogen we dit fenomeen volgens Siedsma toch wel noemen. Het verzamelen van de plaatjes werd zo'n rage, dat ook andere ondernemingen in het land volgden. Zo'n vijfhonderd bedrijven gaven albums uit, vaak met de natuur als onderwerp. Er mankeert niet veel aan of Siedsma heeft ze allemaal. Thuis uitgestald op stellingen, bijna vijftig meter lang.

In het begin moet Verkade trouwens geen flauwe notie hebben gehad van het succes dat zou volgen. De firma begon in 1903 heel onschuldig een partij plaatjes bij te sluiten bij verpakte koek en beschuit. Het sloeg in als een bom. Verkade besloot daarop albums te maken, waarin de plaatjes konden worden geplakt. Voor de samenstelling ervan werden populaire auteurs als Jac. P. Thijsse en bekwame illustratoren benaderd.
De kleurige afbeeldingen waren zo populair dat Verkade er een aparte afdeling op nahield. Dertig medewerkers daar deden niets anders dan het omruilen van dubbele exemplaren. ,,Myn earste album krige ik doe't ik trije jier wie. Ik holp myn mem mei gluton de plaatsjes deryn te plakken. Dat ding ha ik noch hieltiten en is myn kostbaarste besit", verzekert Siedsma.

Aan de plaatjes kon je komen door in de winkel producten te kopen die een of meer 'bons' opleverden. Die spaarde je dan en leverde je later tegen een plaatje in. Een Verkade-album bevatte 144 plaatjes, heel wat spaarwerk dus. Siedsma: ,,Bern wisten doe alles fan de natoer. En se koenen telle as de bêste!"

De jongeren van tegenwoordig, niet opgegroeid met het wonderlijke albumverschijnsel, kunnen ook nu nog volop genieten van de boekjes met titels als Onze Grote Rivieren, Waar wij Wonen, De IJsel (met één s), De Blonde Duinen, Dierenleven Artis en De Torenkraai.

,,As se in pear fan dy albumpkes yn de hannen hân hawwe, grypt it se faak. Dy kompjoeter is wier net 'zaligmakend'. Ik ha der niis noch twa oan in fanke ferkocht", knikt Siedsma ,,Hja wie der osa bliid mei."

Hoewel door hun grootte wat moeilijk over straat mee te zeulen, vinden ook de oude,vertrouwde schoolwandplaten van hardkarton redelijk aftrek. De landkaart van Friesland, met heel wat minder wegen dan nu, gaat weg voor EUR 30.

 ,,Myn oanfier fan nij âld spul is noch lang net opdroege. Minsken jouwe it my somtiden samar, bliid dat se de spullen kwyt binne. Dat kin in oar him dan miskien wer net foarstelle. Ek skoallen ha noch in wereld oan dit soarte fan kaarten op solder. Ik sis altiten: as jimme se sels net ophingje, dan ferkeapje ik se wol en krije jimme de opbringst. Sels hoech ik der net oan te fertsjinjen. Ik fyn dat stean op sa'n merk, mei al dy minsken, fierstente moai wurk."

Verzamelaar Anton Siedsma in zijn stand met nostalgische albums en oude schoolplaten op de kramenmarkt op het Bolswarder Broereplein. Foto LC/Niels Westra  in de Leeuw. Courant 27 juni 2008