De school van Anton Siedsma Superverzamelaar oude Jetses en Aap-Noot-Mies plankjes

Toen Anton Siedsma (57) uit Hoofddorp nog een kleine jongen was, keek hij zijn ogen uit bij fraai getekende schoolplaten. Ze waren in vrijwel elk klaslokaal te vinden. ,,Heel vaak stond ik er met m'n neus bovenop. Zó indrukwekkend vond ik de tekeningen van onder meer Jetses of Gabriëlse.'' Siedsma kan er vandaag de dag nog van genieten, want hij verzamelt ze. Inmiddels heeft hij zo'n honderd schoolplaten en topografische kaarten op zolder staan. Moeilijker is het om aan originele Aap-Noot-Mies leesplanken te komen. Ook daarvan heeft hij enkele unieke exemplaren in bezit. Wie er bij de zolder opruimen nog eentje tegenkomt, moet beslist Siedsma bellen. Weggooien is zonde; hij koestert ze. ,,Ik heb ze zelfs van de vuilnisbak weten te redden'', vertelt hij trots. Ondanks dat zijn huis volstaat, is er altijd wel een plekje over.

Het verzamelavontuur is echter met de plaatjesalbums van Verkade begonnen. In zijn jeugd knipte en plakte hij albums vol. ,,Die kreeg je destijds bij een pak koek of beschuit. Wat ik niet had, ruilde ik op school. Het was toentertijd een ware rage, te vergelijken met Flippo's en Pokémon van nu. Jac. P. Thijsse schreef de verhalen voor veel Verkade albums en J. Voerman was een van de plaatjestekenaars. Verkade sparen was het helemaal.''
Door het enorme succes traden veel bedrijven in de voetsporen van Verkade. Bij veel producten zat wel een plaatje. Zo had Siedsma op jeugdige leeftijd albums vol diverse plaatjes die hij netjes bewaarde.

Ongeluk

Siedsma wilde het onderwijs in. ,,Op de kweekschool maakte ik een werkstuk over Friesland met plaatjes waarbij ik dan teksten schreef. Men zei dat ik een stijl had à la Thijsse, dat was een mooi compliment, natuurlijk.''
Een ernstig ongeluk maakte echter in 1989 een einde aan zijn onderwijscarrière. ,,Tijdens een vakantie in Indonesië viel er een boom op mij. Ik heb geluk gehad dat ik het heb overleefd.''
Siedsma kwam in een rolstoel terecht, moest opnieuw leren lopen, maar ging niet bij de pakken neerzitten. ,,Ik haalde de plaatjesalbums van toen weer eens tevoorschijn. Dat zette mij op het spoor ze te gaan verzamelen.''
Door vele oproepen via kranten en internet en bezoek aan diverse beurzen, kreeg Anton van alle kanten plaatjesalbums aangereikt. Zijn verhaal haalde diverse kranten waardoor hij er nog meer kreeg. ,,Ik stond en sta zelfs bekend als de 'man van de albums'. "Soms wordt er zo bij onze voordeur een doos met albums of plaatjes neergezet,zonder een afzender."
Inmiddels behoort hij tot de grootste verzamelaars op dat gebied. Het gaat hem niet om de waarde. ,,Ik vind het gewoon spannend wat er nog is te krijgen. Mijn grootste vrienden zijn papierhandelaren die tussen het oud papier soms albums of plaatjes vinden.''
Naast het plaatjesavontuur heeft hij zich vol verve op schoolplaten en leesplanken gestort. Die liefhebberij dankt hij aan zijn schoolperiode. ,,Als kind hing ik al aan de lippen van leraren die met behulp van speciale lesboekjes en platen prachtig konden vertellen. Elke plaat had een eigen thema en zodoende leerde je allerlei facetten uit de natuur, jaargetijden, geschiedenis en ambachten. Vooral de tekeningen van Jetses vind ik prachtig. De laatste hooivracht uit de serie Zomerhalfjaar Grasland, bijvoorbeeld. De lente op den akker is een plaat die mensen van mijn generatie en ouder zich ongetwijfeld zullen herinneren.''
Elk half jaar werd een nieuwe schoolplaat uitgebracht. ,,In totaal zijn er rond vijfhonderd, uitgegeven door diverse drukkerijen. Maar op den duur verdwenen de platen en kaarten door de komst van audiovisuele leermiddelen en schooltelevisie.'' Zo kon het gebeuren dat ze in een schoolmagazijn belandden waar niemand er meer naar om keek. Of dat ze simpelweg werden weggegooid. Siedsma: ,,Er zullen ongetwijfeld nog steeds van die platen opgeslagen liggen zonder dat men er nog iets mee doet. Ik zou ze graag aan mijn collectie toevoegen. Met name ben ik nog op zoek naar Jetses' schoolplaten en die van Gabriëlse.''

Aap-noot-mies

Verder is hij op zoek naar de Indische leesplank met Jaap-Gijs-Dien-Boe etc. erop en de Vertelselplaat, die vanaf 1909 in de Aap-Noot-Mies leesmethode centraal stond. Het liefst breidt hij deze derde verzameling de komende tijd verder uit. ,,Zo zijn er verschillende versies. In de eerste kijken Kees en Bok nog dezelfde kant op. En zie je dat Aap aanvankelijk bloot is? Die hebben ze in een latere versie pas aangekleed.'' In zijn woonkamer hangt een bijzonder exemplaar aan de muur: namelijk de klassikale Aap-Noot-Mies leesplank. ,,Die heb ik gered toen een school waar ik lesgaf 'm bij de vuilnisbak had gezet.''
Toen Anton Siedsma (57) uit Hoofddorp nog een kleine jongen was, keek hij zijn ogen uit bij fraai getekende schoolplaten. Ze waren in vrijwel elk klaslokaal te vinden. ,,Heel vaak stond ik er met m'n neus bovenop. Zó indrukwekkend vond ik de tekeningen van onder meer Jetses of Gabriëlse.'' Siedsma kan er vandaag de dag nog van genieten, want hij verzamelt ze. Inmiddels heeft hij zo'n honderd schoolplaten en topografische kaarten op zolder staan. Moeilijker is het om aan originele Aap-Noot-Mies leesplanken te komen. Ook daarvan heeft hij enkele unieke exemplaren in bezit. Wie er bij de zolder opruimen nog eentje tegenkomt, moet beslist Siedsma bellen. Weggooien is zonde; hij koestert ze. ,,Ik heb ze zelfs van de vuilnisbak weten te redden'', vertelt hij trots. Ondanks dat zijn huis volstaat, is er altijd wel een plekje over.
Zijn schoolplaten staan op zolder. ,,Heel voorzichtig haalt hij enkele uit de platenkist. ,,Het mooiste zou zijn als ik een ruimte zou hebben waarin ik ze kan tentoonstellen. Ik wil dat íedereen hier van kan genieten. Want zeg nou zelf: zijn het kunstwerkjes of niet?''

Anton Siedsma, Cath. van Renessestraat 20, 2135 TH Hoofddorp. Tel/fax: (023)5614727. E-mail: siedsma@quicknet.nl Hij heeft ook een eigen website: https://www.kinderlines.nl/siedsma

De school van Anton Siedsma 1 sept. 2002 in ZONDAG door Hetty Lenior